ရာဇဝတ်မှုသမ္မာန်စာ

ရာဇဝတ်မှုမှ သမ္မာန်စာအကြောင်း။

*********************************

သမ္မာန်စာအကြောင်း သို့မဟုတ် ဆင့်ခေါ်စာအကြောင်း 

(SUMMONS)

================================

သမ္မာန်စာ သို့မဟုတ် ဆင့်ခေါ်စာ 

သမ္မာန်စာကို အင်္ဂလိပ်လို SUMMONS  ဟုခေါ်သည်။ အဘယ်ကြောင့် “S” ထည့်သနည်း။ အကြောင်းမှာ သမ္မာန်စာသည်  duplicate နှစ်စောင်တွဲ၍ ထုတ်ရသော စာဖြစ်၍ ဖြစ်ပါသည်။ ဥပမာ ကတ်ကျေး scissors ၊ ဘောင်းဘီ trousers ၊ မျက်မှန် glasses စသည်ဖြင့် နှစ်ခုတွဲနေသောအရာဝတ္တုများကို အများကိန်းပုံသဏာန် အသုံးပြုသည့်သဘောဖြင့် သမ္မာန်စာကို အင်္ဂလိပ်လို ရေးသားရာတွင်  S ပါနေခြင်းဖြစ်သည်။

သမ္မာန်စာ သို့မဟုတ် ဆင့်ခေါ်စာပုံစံ

ယခင်က သမ္မာန်စာဟုသာ ခေါ်ဆိုပြီး ရာဇဝတ်ပုံစံ မူသေစာအုပ်တွင် ဆင့်ခေါ်စာဟု ပြောင်းလဲသုံးနှုန်းသည်။ ယင်းမူသေပုံစံစာအုပ်အရ ဆင့်ခေါ်စာ ၂ မျိုးရှိသည်။ သက်သေကို ဆင့်ခေါ်စာနှင့် စွပ်စွဲခံရသူသို့ချအပ်ရန် ဆင့် ခေါ်စာတို့ဖြစ်သည်။

သက်သေကို ဆင့်ခေါ်စာပုံစံသည် ရာဇဝတ်ပုံစုံ ၄၂ ဖြစ်ပြီး စွပ်စွဲခံရသူသို့ ချအပ်ရန် ဆင့်ခေါ်စာပုံစံသည် ရာဇ ဝတ်ပုံစံ ၃၇ ဖြစ်သည်။ စွပ်စွဲခံရသူဆိုသည်မှာ တရားခံကို ရည်ညွှန်းသည်။

 

မည်သူ့အပေါ်ထုတ်ဆင့်သနည်း 

သမ္မာန်စာသည် သက်သေ သို့မဟုတ် စွပ်စွဲခံရသူ ( တရားခံ) အပေါ် ထုတ်ဆင့်သည့် ဆင့်ခေါ်စာဖြစ်သည်။

သက်သေအပေါ်မည်သို့ ထုတ်ဆင့်သနည်း

ရဲက တရားစွဲဆိုတင်ပို့သေား အမှုများတွင် ရဲပုံစံ ၁၀၄ ဖြင့်ပင် အသုံးပြု၍ ဆင့်ခေါ်စာ ထုတ်ဆင့်ပြီး ဦးတိုက်မှု များတွင် တရားရုံးက သမ္မာန်စာပုံစံအသုံးပြု၍ ထုတ်ဆင့်ရပါသည်။ ဦးတိုက်လျှောက်ထားမှုတွင်ဖြစ်စေ အမှုမြန် ဆန်ရေးအတွက် ရဲက တရားစွဲဆိုတင်ပို့သောအမှုတွင်ဖြစ်စေ တရားရုံးက သမ္မာန်စာ ထုတ်ဆင့်လျှင်မူ နှစ်စောင် တွဲဖြင့် ထုတ်ဆင့်ရပါမည်။

သမ္မာန်စာတွင် ပါရှိရမည့် အရေးကြီးသည့်အချက်

သမ္မာန်စာတွင် တရားသူကြီး၏ လက်မှတ်နှင့် တံဆိပ်တုံး ရုံးတံဆိပ်ဝိုင်းတို့ မလွဲမသွေပါရှိရပါမည်။ (ရာဇဝတ် ကျင့်ထုံးဥပဒေ ပုဒ်မ ၆၈ (၁))

သက်သေ၏ နေရပ်လိပ်စာပြည့်စုံစွာပါရှိရန် လိုပါသည်။ ရဲစွဲချက်တွင် သက်သေ၏ လိပ်စာ မပြည့်စံဘဲရှိတတ် ပါသည်။ အမှုအားစတင် လက်ခံစဉ်ကပင် သက်သေများ၏ လိပ်စာ ပြည့်စုံစွာပါရှိမှ အမှုလက်ခံခြင်းဖြင့် သက် သေ ဆင့်ခေါ်စာများ တစ်ကြိမ်တည်းဖြင့် အတည်ပြုလုပ်နိုင်ပြီးအမှုမြန်ဆန်ရေးကို ထောက်ကူနိုင်မည်ဖြစ်ပါ သည်။ 

သမ္မာန်စာ ချအပ်ပုံနည်းလမ်းများ 

- မိမိ၏ စီရင်ပိုင်ခွင့်နယ်မြေအတွင်း ချအပ်ခြင်း 

- စီရင်ပိုင်ခွင့်နယ်မြေ ပြင်ပတွင်ချအပ်ခြင်း

- ကုမ္ပဏီသို့မဟုတ် အစုအစပ်လုပ်ငန်းများအပေါ်ချအပ်ခြင်း

- ပြည်သူ့ဝန်ထမ်း သို့မဟုတ် မီးရပ်ထားဌာန ဝန်ထမ်းအပေါ် ချအပ်ခြင်း

မိမိ၏စီရင်ပိုင်ခွင့် နယ်မြေအတွင်း ချအပ်ခြင်း

(၁)ဆင့်ခေါ်ခံရသူကိုယ်တိုင်အပေါ် ချအပ်ရမည်။ ထိုသို့ချအပ်လျှင် သမ္မာန်စာတစ်စောင်ကို ထိုသူ အားပေး အပ်ပြီးကျန်တစ်စောင်၏ ကျောဘက်တွင်လက်ခံရရှိကြောင်း ထိုသူအား လက်မှတ်ရေး ထိုးစေရမည်။ ( ရာဇ ဝတ်ကျင့်ထုံး ဥပဒေ ပုဒ်မ ၆၉)

(၂) ဆင့်ခေါ်ခံရသူအား ထိုက်သင့်သလို ရှာဖွေသော်လည်း မတွေ့နိုင်သည့်အခါ ၎င်း၏ မိသားစု ဝင်အရွယ် ရောက်သူတစ်ဦးထံ အပ်နှံ၍ ချအပ်နိုင်သည်။ သမ္မာန်စာတစ်စောင်ပေး၍ ကျန်တစ်စောင်၏ ကျောဘက်တွင် လက်ခံရရှိကြောင်း လက်မှတ်ရေးထိုးစေရမည်။ ( ရာဇဝတ်ကျင့်ထုံး ဥပဒေ ပုဒ်မ ၇၀)

(၃) အထက်ပါနည်းလမ်းနှစ်ခုဖြင့် အဆင်မပြေနိုင်ပါက ဆင့်ခေါ်ခံရသူ အမြဲနေထိုင်သည့်အိမ် အဆောက်အအုံ ၏ မြင်သာထင်ရှားသောနေရာတွင် သမ္မာန်စာတစ်စောင်ကို စွဲကပ်ခြင်းဖြင့် ချအပ်ရမည်။ ( ရာဇဝတ်ကျင့်ထုံး ဥပဒေ ပုဒ်မ ၇၁)

သို့ရာတွင် ထိုသို့ စွဲကပ်ပါက အုပ်ချုပ်ရေး အဖွဲ့ဝင်တစ်ဦးဦးရှေ့တွင် ချအပ်ပြီး ထိုသို့ဆောင်ရွက်ကြောင်းကို ကျန် သမ္မာန်စာတစ်စောင်၏ ကျောဘက်တွင် အုပ်ချုပ်ရေး အဖွဲ့ဝင်ကိုပါ လက်မှတ်ရေးထိုးစေသင့်ပါသည်။

စီရင်ပိုင်ခွင့်နယ်မြေ ပြင်ပတွင် ချအပ်ခြင်း

မိမိ၏ စီရင်ခွင့်နယ်မြေပြင်ပတွင် နေထိုင်သည့် သက်သေတစ်ဦးအပေါ် သမ္မာန်စာချအပ်ရာတွင် ထိုသက်သေ နေထိုင်သည့် နယ်မြေရှိ စီရင်ပိုင်ခွင့်ရှိသော တရားရုံးသို့ သမ္မာန်စာ နှစ်စောင်စလုံးကို ပေးပို့လျက်ချအပ်ရမည်။ ရာဇဝတ် ကျင့်ထုံးဥပဒေ ပုဒ်မ (၇၃)။

အဆိုပါ သမ္မာန်စာကို လက်ခံရရှိသည့် တရားရုံးက မိမိ၏ စီရင်ပိုင်ခွင့်နယ်မြေအတွင်း သမ္မာန်စာချအပ်သည့် နည်းလမ်းအတိုင်းချအပ်၍ ပြန်လည်ပေးပို့လိမ့်မည် ဖြစ်သည်။ ထိုသို့ ပြန်လည်ပေးပို့သည့်အခါ ဆင့်စာလုလင်၏ ကျမ်းကျိန်လွှာနှင့်အတူ ပြန်လည် ပေးပို့ရမည်။ ( ရာဇဝတ်ကျင့်ထုံးဥပဒေပုဒ်မ ၇၄ (၁)(၂)။

 

ကုမ္ပဏီ သို့မဟုတ် အစုစပ်လုပ်ငန်းများအပေါ် ချအပ်ခြင်း

ဥပဒေနှင့်အညီ ဖွဲ့စည်းသည့် ကုမ္မဏီ သို့မဟုတ် အလားတူ အစုစပ်လုပ်ငန်းများအပေါ် သမ္မာန်စာချအပ်လျှင် ထိုကုမ္ပဏီသို့မဟုတ် အသင်း၏ အတွင်းရေးမှူးထံဖြစ်စေ အုပ်ချုပ်သူမန်နေဂျာထံဖြစ်စေ အကြီးအကဲ အရာရှိထံဖြစ်စေ ချအပ်ရမည်။ ( ရာဇဝတ်ကျင့်ထုံးဥပဒေ ပုဒ်မ ၆၉ (၃))

ပြဋ္ဌာန်းချက်အရ မှတ်ပုံတင်ချောစာဖြင့် ချအပ်နိုင်သည်ဆိုသောလည်း ဆင့်စာလုလင်ကို စေလွှတ်ချအပ်သင့် သည်။

ပြည်သူ့ဝန်ထမ်းသို့မဟုတ် မီးရထား ဌာနဝန်ထမ်း အပေါ် ချအပ်ခြင်း

ပြည်သူ့ဝန်းထမ်း သို့မဟုတ် မီးရထားဌာန ဝန်ထမ်းအပေါ် ချအပ်ရန်ဖြစ်ပါက ထိုသူ လုပ်ကိုင်သည့်ရုံး ဌာန၏ အကြီးအကဲထံ သမ္မာန်စာ ၂ စောင်စလုံးကို ပေးပို့လျက် ချအပ်ရမည်။ ( ရာဝတ်ကျင့်ထုံးဥပဒေ ပုဒ်မ ၇၂ (၁) )

ထိုအကြီးအကဲက ဆင့်ခေါ်ခံရသူကို သမ္မာန်စာတစ်စောင်ပေးပြီး ကျန်တစ်စောင်၏ ကျောဘက်တွင် လက်ခံ ရရှိကြောင်း လက်မှတ်ရေးထိုးစေလျက် မိမိရုံးသို့ ပြန်လည်ပေးပို့မည်ဖြစ်သည်။

သမ္မာန်စာအတည်ဖြစ်လျက် လာရောက်ရန် ပျက်ကွက်သူ သက်သေအပေါ် ဆောင်ရွက်ပုံ

သမ္မာန်စာအတည်ဖြစ်ပါလျက် လာရောက်ရန်ပျက်ကွက်သူ သက်သေအပေါ် ဆောင်ရွက် နိုင်သည့် နည်း လမ်းမှာ ရာဇဝတ်ကျင့်ထုံးဥပဒေပုဒ်မ ၉၀ အရ သက်သေကို ဖမ်းဆီးရန်ဝရမ်း စာထုတ်ဆင့်ခြင်းဖြစ်သည်။ သက်သေဖမ်းဖရမ်း ပုံစံမှာ ရာဇဝတ်ပုံစံအမှတ် ၄၅ ဖြစ်သည်။

သက်သေဆင့်ခေါ်စာပုံစံအမျိုးမျိုး

- သာမန်သက်သေတို့ကို ဆင့်ခေါ်စာ ( ရာဇဝတ်ပုံစံ ၄၂)

- ဗုဒ္ဓဘာသာ ရဟန်သံဃာနှင့် ဂုဏ်သရေရှိသူ သက်သေတို့အား ဆင့်ခေါ်ချအပ်ရန် ဆင့်ခေါ်စာ ( ရာဇ ဝတ်ပုံစံ ၃၄)

- ဆရာဝန်ထံ ဆင့်ခေါ်စာ ( ရာဇဝတ်ပုံစံ ၄၄)

စွပ်စွဲခံရသူသို့ ချအပ်ရန် ဆင့်ခေါ်စာ 

စွပ်စွဲခံရသူသို့ ချအပ်ရန် ဆင့်ခေါ်စာပုံစံတွင် အချက်အလက် ဖြည့်သွင့်ခြင်း ဆင့်ခေါ်စာချအပ်ခြင်းများသည် သက်သေဆင့်ခေါ်စာကို ချအပ်ဆောင်ခြင်းနှင့် တူညီပြီး အကယ်၍ စွပ်စွဲခံရသူသို့ ချအပ်ရန် ဆင့်ခေါ်စာ အတည်ဖြစ်လျက်နှင့် လာရောက်ရန် ပျက်ကွက်ပါက ခံဝန်ဖြင့် ဖမ်းဝရမ်းထုတ်ဆင့်ခြင်း ခံဝန်မဲ့ဖမ်းဝရမ်း ထုတ် ဆင့်ခြင်းများ ဆောင်ရွက်နိုင်မည်ဖြစ်ပါသည်။

စီရင်ပိုင်ခွင့်နယ်မြေပြင်သို့ မှ ဆင့်ခေါ်စာဆောင်ရွက်ရာတွင် ဆောင်ရွက်သင့်သည့်နည်းလမ်း အကြံပြုချက်

အချို့သော မြို့နယ်တရားသူကြီးများသည် မိမိ၏ စီရင်ပိုင်ခွင့် နယ်မြေပြင်ပမှ ပေးပို့လာသော ဆင့်ခေါ်စာများကို သတ်မှတ်ရက်ချိန်းထက်ကျော်လွန်မှ ရောက်ရှိလာသည်ဆိုသော အကြောင်းပြချက်ခြင့် မည်သို့မျှ ဆောင်ရွက် ခြင်း မပြုဘဲ ပြန်လည် ပေးပို့တတ်သည်ကို လုပ်သက် အတွေ့အကြုံ့အရ တွေ့ရှိရသည်။

ထိုအခါမျိုးတွင် ထိုရုံးသို့ ပေးပို့ရန်ကြာချိန် ထိုရုံးမှ ဆောင်ရွက်မှုမရှိဘဲ ဆင့်ခေါ်စာကို ပြန်လည်ပေးပို့သည့် အတွက် ကြာချိန် ဒုတိယ အကြိမ်ထုတ်ဆင့်ရန်ကြာချိန်တို့ပေါင်းလျှင် ဆင့်ခေါ်စာအတည်ပြုခြင်းအတွက် အချိန် ၃ လ ၄ လခန့် ကြာသွားတတ်ပါသည်။ ထို့ကြောင့် အကြံပြုခြင်းဖြစ်ပါသည်။

ဆင့်ခေါ်စာ ပေးပို့သော တရားသူကြီးဘက်မှ ဆောင်ရွက်သင့်သောအချက် 

မိမိ၏ စီရင်ပိုင်ခွင့်နယ်မြေပြင်ပသို့ ဆင်ခေါ်စာပေးပို့ရလျှင် ဆင့်ခေါ်စာတွင် သတ်မှတ်ရက် ချိန်းထက် ကျော် လွန်လျှင် သင့်တော်သည့် ရက်ချိန်းသတ်မှတ်ချိန်းဆိုပေးပါရန်ဟူသောမှတ်ချက်ကို ဆင့်ခေါ်စာတွင် ရေးသား မှတ်ချက်ပြုသင့်ပါသည်။

ဆင့်ခေါ်စာပေးပို့ခံရသော တရားသူကြီးဘက်မှ ဆောင်ရွက်သင့်သောအချက် 

မိမိ၏ စီရင်ပိုင်ခွင့်နယ်မြေပြင်ပမှ ရောက်ရှိလာသော ဆင့်ခေါ်စာတစ်စောင်သည် ရောက်ရှိချိန်တွင် သတ်မှတ် ရက် ချိန်းထက် ကျော်လွန်ပြီးဖြစ်ပါက ထိုရုံးသို့ ဖုန်းဖြင့် ဆက်သွယ်လျက် ထပ်မံ ချိန်းဆိုမည့်ရုံးချိန်းရက်ကို မေးမြန်ဆောင်ရွက်ပေးနိုင်သကဲ့သို့ မိမိ၏ ဆင်ခြင်တုံးတရားအရ ထိုဆင့်ခေါ်ခံရသူက ထိုတရားရုံးသို့ သွား ရောက်ရန် လုံလောက်မည့်အချိန်ကို တွက်ဆ၍ ရက် ချိန်သတ်မှတ်ချိန်ဆိုပေးသင့်ပါသည်။ 

[ဦးမိုးကျော် ( မဟာဥပဒေ ) ဒုတိယညွန်ကြားရေးမှူး

 ( ရာဇဝတ်ကျင့်ထုံး ဥပဒေ အခြေပြု လက်စွဲ ) ၊ ပထမ အကြိမ် ၂၀၁၉ ၊ ဒီဇင်ဘာလ ၊ စာ ၂၉ မှ ]